Wat veroorzaakt eenzaamheid bij Turkse en Marokkaanse ouderen?
Problematiek van eenzaamheid en dementie onder allochtone Nederlanders
Onder oudere allochtone migranten is veel eenzaamheid te bemerken. Dit is met name zichtbaar onder ouderen van Turkse of Marokkaanse herkomst. Dit komt vooral door een lage sociaaleconomische status en chronische gezondheidsproblemen, zoals dementie of Alzheimer. Uiteraard spelen cultuurspecifieke invloeden tevens een rol, waardoor de problematiek verder oploopt. De RIVM toont aan dat ruim 60 procent van volwassenen met een niet-westerse achtergrond heeft te kampen met gevoelens van eenzaamheid. Het is belangrijk om hiervoor een duidelijke verklaring te vinden, zodat er effectieve oplossingen kunnen worden gevonden. Wat is er immers nodig om eenzaamheid binnen de Turkse en Marokkaanse bevolkingsgroepen in Nederland te verminderen?
Wat veroorzaakt eenzaamheid?
Er zijn zowel algemene als cultuurspecifieke verklaringen aan te dragen die ertoe leiden dat ouderen met deze nationaliteiten zich eenzaam voelen. Vaak genieten ze van een lagere sociaaleconomische status en hebben ze te kampen met chronische gezondheidsklachten en minder bevorderende woonomstandigheden. Cultuurspecifieke redenen zijn te vinden in het feit dat het voor deze doelgroepen vaak lastiger of zelfs taboe is om over gevoelens van eenzaamheid te praten. Ook is het vaak gebruikelijk in deze culturen dat jongere generaties zich over de ouderen ontfermen en dit kan in de realiteit nog wel eens tegenvallen. Ook missen veel ouderen hun thuisland en de familieleden die daar nog wonen. Een opeenstapeling van onbeantwoorde verwachtingen en onvervulde verlangens zorgen ervoor dat veel allochtone ouderen zich eenzaam voelen, zonder dat de ware omvang hiervan vaak wordt opgemerkt.
Taalbarrière en gezondheidsklachten
Voor veel eerste generatie allochtone ouderen geldt vaak een taalbarrière, doordat ze nauwelijks zijn ingeburgerd en de taal niet goed beheersen. Deze groep ging er vanuit terug te keren naar het thuisland, waardoor ze alsnog de taal nooit helemaal zijn gaan leren. Ze zijn dus afhankelijk van de jongere generaties, die tegenwoordig hun tijd meer toekennen aan werk en een eigen sociaal leven, dan aan de hechte gezinsstructuren zoals die voorheen in stand werden gehouden. Een taboe op gevoelens van eenzaamheid en een groot houden, zelfs bij duidelijke gezondheidsklachten, zorgt ervoor dat het lastig wordt om werkelijk de omvang van het percentage aan eenzame allochtone ouderen vast te stellen.
Dementie onder allochtone ouderen
Veel van de eerste generatie allochtone migranten uit Marokko of Turkije zijn ondertussen bejaard. Ook Surinaamse migranten, die vanaf 1975 naar Nederland zijn gekomen, zijn nu op oudere leeftijd. Onder deze bevolkingsgroepen is een toename van dementie te bemerken. Vaak kampen migranten over meerdere gezondheidsproblemen gedurende hun leven, waardoor de kans op dementie op latere leeftijd wordt vergroot. Een groot deel van deze migranten met dementie wordt alsnog thuis verzorgd door mantelzorgers uit de familie. Binnen de gezondheidszorg is deze doelgroep nog moeilijk te vinden, doordat er een heuse drempel overwonnen moet worden, voordat een allochtone oudere of familieleden zullen aangeven dat er sprake is van zorgelijke gezondheidsproblemen. Hiervoor zal eerst voldoende vertrouwen moeten worden opgebouwd.
Moeilijkheden in vaststellen diagnose
Er zijn verschillende oorzaken waardoor het lastig is om dementie vast te stellen onder oudere migranten. Zo is er een taalbarrière of analfabetisme waardoor de gebruikelijke testen niet kunnen aantonen of er sprake is van een ziektebeeld. Ook zijn er cultuurverschillen die bijdragen aan een uitstel in het vaststellen van dementie onder oudere migranten. Er zijn vooralsnog nauwelijks bruikbare indicatiemethoden om bij Turkse of Marokkaanse ouderen dementie of Alzheimer vast te stellen. Er is door het ziekenhuis in samenwerking met de Universiteit van Amsterdam een geheugenpoli opgesteld, de zogeheten CCD, of Cross Culturele Dementietest. Hierbij hebben culturele verschillen geen invloed op de diagnose. Hierdoor wordt verwacht dat meerdere migranten ouderen gebruik zullen gaan maken van thuiszorg.
